آموزش ادبیات فارسی دهم انسانی:ستایش

آموزش ادبیات فارسی دهم انسانی 

ستایش

ستایش (بیت اول)

اولین قسمت از کتاب مربوط است به ستایش .

(( به نام کردگار هفت افلاک                 که پیدا کرد آدم از کفی خاک ))

به نام : فعل شروع می کنم به قرینه حذف شده است .

کردگار : افریننده ، کردگار

افلاک : اسمان ها ، جمع فلک ، چرخ ، سپهر

هفت افلاک : هفت اسمان ، هفت طبقه اسمان ، این گونه جمع بیستن برای گذشته بوده و امذوزه هفت فلک گوییم .

ارایه ها :

خاک اشاره و تلمیح به افرینش انسان از خاک

معنی : سخنم را به نام ان خداوندی اغاز می کنم که افریننده اسمان هاست . خداوندی که از مشتی خاک انسان افریده .

ستایش (بیت دوم)

((الهی ،‌فضل خود را یار ما کن                 ز رحمت ، یک نظر در کار ما کن ))

فضل : بخشش

رحمت : مهریانی بخشایش و عفو مخصوص خداوند

یار و کار جناس ناقص اختلافی

فضل و رحمت در این بیت مراعات نظیر می باشند .

در این بیت کنایه داریم . نظر در کار کردن : توجه و عنایت کردن .

خداوندا رحمت خود را کمک و یاور قرار بده برای ما و با رحمت خود به کارها و کردار ما توجه کن

ستایش (بیت سوم)

((تویی رزاق هر پیدا و پنهان                 تویی خلاق هر دانا و نادان))

رزاق : بسیار رزق دهنده ، روزی دهنده

خلاق :افریدگار ُ بسیار مولد (خلق کننده)

دو تلمیح در بیت وجود دارد . تضاد و مجاز نیز در بیت وجود دارد .

تلمیح به ان الله و هو رزاق

و هو الخلاق العظیم

تضاد و مجاز به ترتیب : دانا و نادان ،‌مجاز از همه انسان ها

ستایش (بیت چهارم)

((زهی گویا ز کام تو و زبانم                 تویی هم اشکارا هم نهانم))

زهی : افرین

کام ؛ سقف دهان را گویند مجاز از دهان

تضاد و مراعات نظیر در این بیت مشهود است .

تضاد : اشکارا و نهان

مراعات نظیر : زیان و کام و گویا!!

معنی : خداوندا چه خوب  است که حرف زدن من با توست و تو باطن و ظاهر من می باشی . همه چیز از خدا بودن مفهومشه !!

ستایش (بیت پنجم تا نهم)

((چو در وقت بهار ایی پدیدار                 حقیقت ، پرده برداری ز رخسار))

پرده : روی بند،‌حجاب

پدیدار : اشکار

حقیقت : درستی ،‌ به راستی و در حقیقت

کنایه و مراعات نظیر مشهوده !!پرده و رخسار مراعات نظیر هستند .

کنایه هم دیگه میدونید پرده برداشتن : اشکار کردن .

معنی : خداوندا ! زمانی که در فصل بهار اشکاری می شی در حقیقت مانند این هست که روی بند را از چهره خود برداشتی و ان را به همگان نشان می دهی .

((فروغ رویت اندازی سوی خاک                 عجایب نقش ها سازی سوی خاک))

فروغ : پرتو و روشنایی

نقش : شکل

عجایب نقش ها : مقلوب است و به معنی : نقش های عجیب

عجایب : جمع عجیب : چیز شگفت اور و عجیب

یک مجاز و یک جناس ناقص اختلافی

((گل از شوق تو خندان در بهارست                  از اتش رنگ های بی شمارست))

شوق: اشتیاق و دلبستگی

خندیدن گل : شکفته شدن ان

بی شمار : ناتوانی در شمارش یک چیز .

جابجایی ضمیر در مصرع دوم : رنگ هایش -انش

حسن تعلیل برای شکوفا شدن گل

گل هم استعاره و هم تشخیص

مراعات نظیر داریم میان گل و بهار

معنی : خداوندا ، گل به سبب ارزومندی و دل بستگی به تو در بهار شکوفا می باشد و به خاطر داشتن اشتیاق به تو رنگ های ناشمار دارد (شمردنی نیست )

((هر ان وصفی که گویم بیش از انی               یقین دانم که بی شک جان جانی ))

وصف : تشریح توصیف ستایش

جان جان : ذات حق تعالی

یقین : اطمینان

خداوندا ! ﻫﺮ عبادتی و ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﻛﻪ در وصفت ﺑﮕﻮﻳﻢ ، ﺗﻮ از ان بهتر هستی و ﻣﻦ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﻲ ﺗﺮدﻳﺪ ذات حق تعالی ﻫﺴﺘﻲ .

((نمی دانم، نمی دانم ،الهی                  تو دانی و تو دانی ، ان چه خواهی))

معنی : پروردگارا ذهن من از درک بزرگیت ناتوان است  و تنها تو هستی که به رازها اگاهی .