دوره اموزشی منطق پایه دهم درس ششم

درسششم–قضیه حملی

جملاتزیررابخوانیدوسپسعباراتدادهشدهراتلمیکنید.

۱–آبازترکیبهیدروژنواکسیژنبایلدیگرپدیدمیآید.
۲–امروزبعدازظهربهمنزنگبزن.
۳–اجسامفلزدگرمارامنتقنمیکنند.
۴–آیاتاکنونازموزهدیدنکردهاید؟

جملاتانشایی:خبریازعالمخارجنمیدهند؛بللهتمایلات،احساسات،خواستههاواموریاز

ایندسترامطرحمیکنند.مانند:مثال۴و۲

جملاتخبری:دربارهعالم خارجخبرمیدهند ؛مانند:مثال۱و۳

جملاتخبریصادق؛باواقعیت مطابقت دارند؛مانند:مثال۱

جملاتخبریکاذب؛باواقعیت مطابقت ندارند؛مانند:مثال۳

تنهاجملات خبریاندکهقابلیت صادقیا کاذب بودنرادارند.

ازآنجاکهوظیفهمنطقجلوگیردازلاطاداندیشهاستوجملاتانشایی(مانند:جملاتامری،پرسشیو)
رانمیتوانهادقیاکاذبدانست،ایندستهازجملاتدرمنطقبررسینمیشوند.
تعریف قضیه :بهجملاتبامعناییکهدربارهچیزدلابرمیدهندومیتوانیمدربارهصدق(درستی)

یاکذب(نادرستی)آنهاسخنبگوییمیضیه می گویند.

تمرین :

۱–کدامیکازجملاتزیردرمنطویضیه نامیده می شوند ؟

الف)کهگفتتبرودسترستمببند؟سوالی بودن انشایی است و انشایی یضیه محسوب بدلینمی شود.
ب)دلامعاشچنانکنکهگربلغزدپادفرشتهاتبهدودستدعانگهدارد.
امرد بودن بدلیانشایی است و انشایی یضیه محسوب نمی شود.
ج)اگرماشینرابیمهکنی،هنگامتصادفلایالتآسودهاست.هدق و کذب یضیه است چون یاباست
د)هرچیزبهجادلاویشنیلوست.هدق و کذب است. یضیه است چون یاب

-۲درزبانفارسیچهکلماتدیگردرامعادلهادقوکاذببهکارمیبریم؟
صادق:درست       کاذب:نادرست–غلط

اقسامقضیه

قضیه حملی:یضیهادکهدرآنبهثبوتیانفیچیزدبرادچیزدحلم شود. هرتلاشگردموفومیشود
قضیه شرطی:یضیه اد کهدرآنبهاتصالیاانفصالمیاندونسبتحلم شود:اگرتلاشکنیموفومیشود
قضیه حملی :

یضایادحملیهمانجملاتخبریدرادبیاتاند.
درمنطوبهنهادجمله«موضوع»،بهمسندآن«محمول»و بهفعربطی ( اسنادد )رابطهمی گویند.
ایرانپهناوراست
( اجزادیضیهدرادبیات)نهادمسندفعربطی
( اجزادیضیهدرمنطو)موضوعمحمولرابطه(نسبت)
درصورتیکهرابطهیضیهایجابیباشد(مانند:است)یضیهراموجبهمی نامند.( فعمثبت)
درصورتیکهرابطه یضیهسلبیباشد(مانند:نیست)یضیهراسالبهمینامند.( فعمنفی)
رابطهایجابیوسلبیرا«کیفیت قضیه»می نامند.

تمرین

۱–موضوع،محمولورابطه یضایادزیررامشخصکنید:
محم موضوعولرابطه
سیغمتلاانهدلراببرد.سیبرنده لاانه دل غمتاست
اوتلالیفشراتحویداد.اوتلالیف را تحداده ویاست
دانشآموزانمریضشدند.دانشآموزانمریضشدند
کتابهاارزشمندهستند.کتابهاارزشمندهستند.

۲–یضایادسالبهوموجبهرامشخصکنید

.
دشمنناداناست.(موجبه)ناداندانانیست.(سالبه)نادانناتواناست.(موجبه)

اقسام قضیه حملی:

قضیه شخصیه:موضوع قضیه،جزئیباشد.
( نشانه آن :اسملااصاول جمله مانند اسم انسان ، اسم شهر، اسم کشور و…–اسم دالا» «–این وآن)
قضیه محصوره:موضوع قضیه،کلیباشد.( نشانه آن :هر ،همه، هیچ ، بعضی ، برلایاول جمله)
تعریف سور:ییددکهبرسرقضیهیهمیآیدودامنهمصادیق موضوعراتعیینمیکند.
سورکلی (همه، هر–هیچ)سور جزئی (بعضی، برای ،)

اقسام قضیه محصوره:

۱–موجبه کلیه:هرالف باست.
۲–موجبه جزئیه:بعضیالف باست.
۳–سالبه کلیه:هیچالف بنیست.
۴–سالبه جزئیه:بعضیالف بنیست

.
نسبت یا کیف معنی نسبت:یتمثبت و منفی = موجبه و سالبه = فع
سور یا کم معنی سور:یت= کلی و جزئی = هر،همه،بعضی ،برای

تمرین :

اقسام قضایادحملیزیرراتعیینکنید:

۱–«سیمرغ»شش حرفندارد.شخصیه
۲–هرکشوردبهنیروهاددفاعینیازدارد.محصوره
۳–هیچچیزبیتغییرنیست.محصوره
۴–بعضیازمردمانبزرگلالاقنبودهاند.محصوره
۵–سقراطدردادگاهمحلومشد.شخصیه
۶–بعضیمعلمانشاعرند.محصوره

نشانهموجبه:فعل مثبت مانند(است)
نشانهسالبه: فعل منفی مانند(نیست)
نشانهکلی:برایموجبهکلی (هروهمه) برایسالبهکلی (هیچ)
نشانهجزئی:بعضییابرخی، پاره ای ،تعدادی