راهکارهایی جهت مقابله با خستگی

بعد از امتحانات دی ماه، معمولاً دانش آموزان به علت امتحانات پی در پی و دغدغه و نگرانی هایی که بابت کنکور دارند، دچار نوعی خستگی و دلزدگی می شوند.

همچنان که داوطلبان عزیز پشت کنکوری هم به علت مطالعه مستمر و طولانی، تقریباً قبل از عید، دچار خستگی می گردند. این کسالت و خستگی ناشی از مطالعه، هر ساله در بین تعداد زیادی از داوطلبان مرسوم هست؛ به گونه ای که مشاوران و معلمان را برآن داشته است تا چاره ای جهت این مسئله بیندیشند. مورد نیاز است که شما عزیزان کنکوری بدانید که خستگی، یکی از عوامل بروز کم کاری و استرس است و باید این مسئله را به شیوه مناسبی حل کرد. جهت برطرف این مسئله می توانید پیشنهادهای زیر را مطالعه کرده و بسته به شرایط خودتان، یک یا چندین راهکار را مورد استفاده قرار دهید.

راهکارهایی جهت مقابله با خستگی

۱- خستگی خود را بشناسید

ما دو نوع خستگی داریم: خستگی جسمی و خستگی روحی. خستگی جسمی می تواند مربوط به کار و فعالیت و ناشی از تجمع اسید لاکتیک (عامل مهم خستگی) در عضلات باشد. این خستگی امری طبیعی است و آن را می توان با استراحت، کشش عضلات و … برطرف کرد؛ به این ترتیب، سیستم لنفاوی بدن ما فعال شده است و اسید لاکتیک دفع می شود. این خستگی در نهایت با استراحت کافی از بین می رود. اگر خستگی شما از مطالعه، از نوع خستگی جسمی باشد، می توانید براحتی آن را از خود دور کنید و، بسته به میزان خستگی و نیرویی که جهت مطالعه مجدد مورد نیاز دارید، به خودتان استراحت دهید. این وقت می تواند از چند دقیقه تا چند روز را مشمول بر شود؛ حتی می توانید به جای استراحت به انجام کارهایی بپردازید که به نیروی فکری کمتری نیاز دارد؛ مثلاً اگر خستگی شما شدید نیست یا از درسی که در حال مطالعه آن هستید، خسته شده است اید، می توانید به جای استراحت کامل، کتاب یا حتی مبحث مطالعه را عوض کرده و کتاب یا مبحث راحت تری را گزینش کنید. حتماً به خاطر داشته باشید که این عنوان به شما بستگی دارد که بعد از خستگی مطالعه، چه کاری را انجام دهید؛ ولی اگر واقعاً خسته هستید و مطمینید که ادامه مطالعه به یادگیری شما کمکی نمی کند، پافشاری به ادامه مطالعه و کارهایی که به تمرکز و فکر نیاز دارد، نه تنها نتیجه مثبت نمی دهد، بلکه نتیجه منفی نیز دارد.

خستگی معنوی و عصبی، به عنوان دومین نوع خستگی، ریشه معنوی و فکری دارد و ناشی از اضطراب و استرس هست. معمولاً در بین کنکوری های عزیز، این نوع از خستگی هم مرسوم است و باعث می شود تا با وجود تجدید انرژی و قوای روزانه، باز هم داوطلب نتواند مطالعه خوبی داشته باشد. جهت از بین بردن خستگی روحی، راهکارهای مختلفی وجود دارد؛ ولی بااهمیت ترین نکته، این است که شما نوع خستگی خود را بشناسید.

۲- مثبت اندیش باشید

بعد از امتحانات دی ماه، معمولاً دانش آموزان به علت امتحانات پی در پی و دغدغه و نگرانی هایی که بابت کنکور دارند، دچار نوعی خستگی و دلزدگی می شوند…

یکی از عالی ترین کارها، چه جهت جلوگیری از خستگی معنوی و چه جسمی، داشتن روحیه عالی و مثبت اندیشی در روند کاری است که پیشِ رو دارید. مثبت اندیشی، به شما کمک می کند تا نیروهای خوب و انرژی های مثبت همراهتان باشد و شما را جهت مطالعه و رسیدن به هدف، تشویق و یاری نماید. هر روز که از خواب بیدار می شوید، روزتان را با یک جمله امیدبخش و تصویر قشنگی که از رسیدنتان به اهداف مورد نظرتان خلق کرده اید، شروع کنید و با امید و مثبت اندیشی ادامه دهید. به خود بگویید که باهوش، کوشا، نیرومند و خوش شانس هستید و می توانید به اهداف مورد نظرتان دست پیدا کنید. شاید در ابتدا متوجه نیرو و تاثیر این جملات نشوید، ولی هنگامی که بمرور این جملات را مهمان مغزتان کنید، همین باور هم به شما راه پیدا می کند، و مطمین باشید که بسیار کمتر از قبل خسته خواهید شد.

۳- به تغذیه خود توجه کنید

تغذیه، یکی از بااهمیت ترین مقوله ها، جهت همه انسان ها و بخصوص شما کنکوری های عزیز هست؛ با این همه، این مساله از آن مواردی است که در میان زیاد داوطلبان، کمترین توجه را به خود جلب می کند؛ مثلاًبسیاری از شماداوطلبان عزیز، هنگامی که تصمیم به مطالعه می گیرید، به صورت یک بعدی و افراطی دست به انجام این کار می زنید و تصور می کنید که باید از زمانی که در دست دارید نهایت استفاده را ببرید و به همین علت به تغذیه خود اصلاً توجهی نمی کنید و از تجدید انرژی و غذا خوردن غافل می شوید؛ درحالی که همین موضوع، یکی از عوامل خستگی شماست؛ البته، به این عنوان نیز باید اشاره کنیم که بعضی از عزیزان داوطلب هم به اشتباه گمان می کنند که یادگیری مباحث کنکور، نیازمند خوردن حجم زیادی از مواد غذایی پرکالری هست؛ بدون اینکه بدانند استفاده از غذای زیاد یا مواد غذایی پر کالری، یکی از عوامل خستگی است.

گروهی از داوطلبان، بخصوص عزیزانی که به مطالعه شبانه عادت دارند، معمولاً جهت اینکه بتوانند تا پاسی از شب بیدار بمانند، به خوردن مواد کافیین دار، مانند قهوه مبادرت می کنند، و البته در این بین، عده ای در انجام این کار افراط می کنند. باید توجه داشته باشید که مصرف زیاد مواد کافیین دار از عوامل بروز خستگی هست؛ بعد تلاش کنید که اولاً ساعات خواب و بیداری خود را به سمت بیداری در ساعات اولیه صبح (مثلاً ساعت ۵-۶) و خواب در ساعات اولیه شب (مثلاً ساعت ۹-۱۰) سوق دهید، و دوم اینکه مصرف این مواد را به حداقل برسانید.

۴- با خیالی آسوده استراحت کنید

خواب و استراحت خوب و کافی، از بااهمیت ترین عواملی است که از خستگی شما جلوگیری می کند. همه داوطلبان در برنامه درسی خود باید، بسته به توان یادگیری خود، بعد از مدتی مطالعه، دقایقی استراحت کنند؛ مثلاً در ازای هر یک ساعت مطالعه، ده دقیقه استراحت را در برنامه خود بگنجانند. این وقت استراحت به شما اجازه می دهد تا اولاً خستگی تان کمتر شده است یا به طور کلی از بین برود، و دوم اینکه مغز، فرصتی جهت طبقه بندی یادگیری ها داشته باشد.

راهکارهایی جهت مقابله با خستگی

علاوه بر این استراحت های کوتاه، همه شما داوطلبان عزیز که به طور پیوسته و مداوم درس می خوانید، نیاز به استراحت های طولانی تری نیز دارید. اگر وقت شما اجازه می دهد، به منظور تجدید قوا، یک روز کامل را به استراحت بگذرانید (مثلاً هر یک ماه یک بار، مخصوصاً بعد از دادن یک آزمون آزمایشی، یک استراحت یک روزه یا نیم روزه به خود بدهید). با انجام این کار، ممکن است که احساس عذاب وجدان کنید و مرتباً با خود بگویید : «باید امروز را هم درس می خواندم» و وقت گران بهایی را که به استراحت تخصیص داده اید، با استرس سپری کنید؛ ولی همان طور که در اوج اشاره شد، فراموش نکنید که در حالت استرس، مغز اطلاعات تازه را جذب نمی کند. یک روز را به فراغت بگذرانید و احساس بدی از درس نخواندن خود نداشته باشید، و فقط تلاش کنید که در این مدت، زیاد به انجام فعالیت های مورد علاقه خود بپردازید؛ البته، انجام فعالیت های ذهنی سنگین مورد علاقه خود را هم به زمانی بعد از کنکور موکول کنید.

۵- خوب بخوابید

بسیاری از مشاوران و معلمان عقیده دارند که داوطلبان باید در دوره آمادگی جهت کنکور، خواب خود را کمتر کنند. این توصیه تا آنجایی درست است که به سلامت شما آسیبی نزند؛ یعنی باید توجه داشته باشید که همه شما عزیزان در این دوره، بین ۶ تا ۸ ساعت در شبانه روز بخوابید. گرچه، خواب نیمروزی، چندان مورد تایید نیست، ولی اگر عادت به خواب بعد از ظهر دارید و این عنوان به مطالعه بهتر شما کمک می کند می توانید چرت کوتاهی بزنید. به خاطر داشته باشید که کم خوابیدن جهت درس خواندن، نه تنها باعث یادگیری نمی شود، بلکه باعث می شود تا مغز شما تا ساعت های طولانی، احساس خستگی کرده و این خستگی را به بدن شما منقل کند.

۶- ورزش کنید

بعد از امتحانات دی ماه، معمولاً دانش آموزان به علت امتحانات پی در پی و دغدغه و نگرانی هایی که بابت کنکور دارند، دچار نوعی خستگی و دلزدگی می شوند…

هر گاه از مطالعه خسته و کسل شدید، می توانید به مدت یک تا پانزده دقیقه از وقت خود را به انجام ورزش های سبک هوازی تخصیص داده شده است دهید؛ مثلاً می توانید تند تند قدم بزنید یا اوج و پایین بپرید و نرمش هایی را انجام دهید که ضربان قلب شما را زیاد کردن می دهد. انجام این کار باعث می شود تا خون بیشتری به مغز شما رسیده و خستگی و کسالتتان تا مدتی از بین برود.

حال که بحث ورزش به میان آمد، حتماً شما داوطلبان عزیز به خاطر داشته باشید که با اینکه روزی پانزده تا سی دقیقه ورزش کردن می تواند به طور مؤثری به یادگیری و نشاط شما کمک کند، دنبال کردن یک رشته ورزشی به صورت حرفه ای اصلاً توصیه نمی شود و باعث خستگی شما بعد از انجام تمرینات و نیز از بین رفتن وقتتان در این ایام می گردد.

۷- عوامل محیطی خستگی را از بین ببرید

یکی از عواملی که بر خستگی شما عزیزان، بخصوص خستگی جسمی، تاثیر زیادی می گذارد، مناسب و استاندارد نبودن محیط مطالعه هست. نور شدید یا کم، شلوغ بودن اتاق و میز مطالعه یا درس خواندن در رختخواب، فرو رفتن در مبل یا لم دادن، باعث خستگی و خواب آلودگی سریع هنگام می شود.

راهکارهایی جهت مقابله با خستگی

عالی ترین مکان جهت مطالعه، میز شخصی و اتاقی جدا از جریان های غیردرسی هست. بهتر است که میز مطالعه تان در کنج اتاق قرار داشته باشد؛ به طوری که شما رو به دیوار قرار بگیرید. قرار گرفتن در محیطی بسته می تواند تا حد زیادی در حفظ تمرکز شما مؤثر باشد. از اطراف میز کار خود، پوستر، مجله، کتاب غیر درسی، تلفن و هر چیزی که حواستان را پرت می کند بردارید. همچنین تمام وسایل مورد نیاز جهت مطالعه را روی میز قرار دهید تا هنگام مطالعه دایماً مجبور نباشید که از جای خود بلند شوید، نور اتاق مطالعه باید کافی و تلفیقی از نور سفید و زرد باشد؛ مثلاً یک لامپ معمولی جهت چراغ مطالعه و یک لامپ مهتابی جهت اتاق یا یک لامپ کم مصرف جهت چراغ مطالعه و یک لامپ معمولی جهت اتاق،مناسب هست. چراغ مطالعه باید حداقل سی سانتی متر با کاغذ فاصله داشته باشد، و اگر راست دست هستید، در سمت چپ میز، و اگر چپ دست هستید، در سمت راست میز قرار گیرد؛ حتی اگر میز مطالعه هم ندارید، روی صندلی نشسته و درس بخوانید؛ چون روی زمین سریعتر خسته می شوید.

البته، تمام موارد بالا، شرایط ایده آل جهت مطالعه اند و مورد نیاز نیست که همه این شرایط مهیّا باشند تا شما درس بخوانید. توصیه مهم و مهم این است که حداقل استانداردها را جهت مطالعه در نظر بگیرید تا از خستگی خود جلوگیری نمایید.

۸- فنون مطالعه را بشناسید

یکی از بااهمیت ترین عواملی که باعث خستگی داوطلبان می گردد، ندانستن فنون صحیح مطالعه هست. نداشتن برنامه ریزی درست و اصولی، ندانستن شیوه های درست مطالعه، غیر فعال درس خواندن، پرسش نکردن و یادداشت برنداشتن، چیدمان درست نداشتن بین مباحث مرتبط یا مباحث سخت و ساده و …، همه از جمله عواملی هستند که اگر یک داوطلب از آنها اطلاع درستی نداشته باشد، سریع از مطالعه خسته خواهد شد. اگر تاکنون با چنین سبکی درس می خواندید و اطلاع چندانی از فنون صحیح مطالعه ندارید، حتماً تلاش کنید که با مشاوره گرفتن و کمک خواستن از معلمان یا دوستان و همکلاسی های مطلع خود، مطالعه صحیح را در پیش بگیرید. انجام این کار به شما کمک خواهد کرد تا علاوه بر اینکه سریعتر و بهتر درس بخوانید، از بروز خستگی و دلزدگی از کنکور هم جلوگیری کنید.

۹- ناامیدی را از خود دور کنید

یکی از دشمن های مهم یادگیری و دوستان پر و پا قرص خسته کردن شما عزیزان، ناامیدی هست. ناامیدی، انگیزه و انرژی شما را جهت مطالعه می گیرد و باعث می شود تا خیلی سریع احساس خستگی کنید. افرادی که دایماً خود را به علت کندی در یادگیری سرزنش می کنند، حتی اگر پیشرفتی مناسب و قوه یادگیری بالایی داشته باشند، همواره در استرس به سر می برند؛ ولی در مقابل، افرادی که به خود و سرعت یادگیری ارزش اطمینان دارند، حتی اگر از هوش و استعداد کمتری نسبت به گروه قبل برخوردار باشند، نتیجه کارشان بهتر هست؛ لیکن این افراد انرژی خود را صرف نگرانی و حساسیت های بی مورد نمی کنند و آهسته و پیوسته پیش می روند؛ بعد به جای ناامیدی، مثبت فکر کنید و به خود روحیه بدهید؛ آن وقت خواهید دید که سخت ترین مباحث درسی هم در برابر توان شما سر تعظیم فرود می آورند و تسلیم شما می شوند.

۱۰- دیدتان را نسبت به کنکور عوض کنید

بسیاری از عزیزان داوطلب، هنگامی که جهت کنکور آماده می شوند، به گونه ای واکنش‌ها می کنند که گویی کنکور غولی بی شاخ و دم است و آنها مجبورند که جهت ادامه حیات و هستی خود، به هر قیمتی هم که شده است هست، آن را از سر راه بردارند؛ یا اینکه کنکور، همه راه و نتیجه تلاش چندین ساله یک دانش آموز است و باید بخوبی به اتمام برسد و البته، یکی از مواردی که در این میان مهم نیست، خود داوطلب است !

در ایجاد این تفکر، بسیاری از خانواده ها، دوستان و … نقش دارند. هنگامی که چنین تفکری در یک داوطلب ایجاد شود، او بیش از اندازه به کنکور بها داده و کنکور، تمام فکر و ذکرش می شود. در ادامه ممکن است که تفکرات متفاوتی در این مدت، ذهن داوطلب را به خود مشغول کند. این تفکرات ممکن است که مثبت و راهگشا یا منفی و آزار دهنده یا استرس زا باشند. اگر دید ما به عنوان یک کنکوری یا خانواده های ما نسبت به کنکور از چنین افکاری سرچشمه بگیرد، حتماً استرس، اضطراب، ناامیدی و در نتیجه خستگی به سراغمان خواهد آمد؛ بعد از همین الان، بله از همین الان، دید خود را نسبت به کنکور عوض کردن دهید. باور کنید که کنکور، یک شیر بی یال و کوپال هست؛ یک آزمون، مانند همه آزمون ها که فقط باید برایش در طولانی مدت، برنامه ریزی و مطالعه بکنید. هر وقت افکار منفی راجع به نتوانستن و نشدن، به ذهنتان خطور کرد، به عالی ترین امتحاناتتان که جهت دیگران سخت بوده است فکر کنید و بسیار محکم قدم در راه بگذارید.

مرکز یادگیری سایت تبیان